ارزیابی فعالیت آنزیم‌های مخرب دیواره سلولی گونه‌های Fusariumهمراه ریشه و بنه زعفران در استان خراسان جنوبی

هدف از این مطالعه شناسایی گونه‌های Fusarium همراه با ریشه و بنه زعفران و ارزیابی فعالیت آنزیم‌های مخرب دیواره سلولی تولید شده توسط آن­ها می باشد. به منظور بررسی گونه‌های Fusarium، طی فصل رشدی 1397 در مجموع 53 نمونه ریشه و بنه به طور تصادفی از مزارع زعفران استان خراسان جنوبی جمع­آوری شد. پس از شستشو نمونه­ها با آب مقطر استریل و ضدعفونی سطحی با هیپوکلریت سدیم یک درصد، قطعات کوچک ریشه و بنه روی محیط­های کشت‌ عمومی و اختصاصی کشت داده شدند. تهیه کشت خالص قارچ­ها به روش تک اسپور و نوک ریسه کردن روی محیط کشت‌ آب - آگار دو درصد انجام شد. شناسایی قارچ­ها بر اساس مشخصات میکروسکوپی و ریخت­شناختی با توجه به کلیدهای معتبر شناسایی انجام گرفت. با توجه به خصوصیات ریخت­شناختی، گونه های F. oxysporum، F. culmorum،F. proliferatum و F. graminearum شناسایی شدند. نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل مولکولی با استفاده از آغازگرهای اختصاصی گونه، شناسایی ریخت­شناختی را تأیید کرد. نتایج نشان داد که 6/22 درصد از نمونه­های زعفران توسط گونه­های Fusarium آلوده بودند. بر اساس مشاهدات ریخت­شناختی و مولکولی، F. oxysporumبه­عنوان گونه‌ غالب با بیشترین درصد فراوانی در نمونه­ها به میزان 4/9 درصد پس از آن F. culmorum (7/5 درصد)،F. proliferatum (8/3 درصد) و F. graminearum (8/3 درصد) بود. نتایج نشان داد که تمام جدایه‌های Fusarium قادر به تولید آنزیم‌های مخرب دیواره سلولی و به طور عمده سلولاز و زایلاناز می‌باشند. سطوح فعالیت آنزیم­های سلولز، زایلاناز و پکتیناز در این مطالعه بالاتر از فعالیت لیپاز در همه جدایه­های مورد بررسی بود. تجزیه و تحلیل روند فعالیت آنزیم‌های مخرب دیواره سلولی نشان داد که برای بسیاری از جدایه‌های مورد بررسی حداکثر سطح فعالیت سلولاز، زایلاناز، پکتیناز و لیپاز به ترتیب در 72، 96، 144 و 192 ساعت پس از کشت در محیط مایع مشاهده شد. سپس فعالیت­های آنزیمی به تدریج با گذشت زمان کاهش یافت، تا اینکه در سطوح ثابتی باقی ماند. بر اساس منابع موجود F. graminearum، F. culmorum و F. proliferatum برای اولین بار در ایران از روی زعفران گزارش می شوند.